Het financiële systeem dreigt te bezwijken onder schulden. De paniek rondom de
euro gooide een schepje bovenop de kredietcrisis. Europa zoekt tevergeefs
naar oplossingen. Niet erg, want uiteindelijk staat een allesreiniger paraat.
Overheden zitten tot over hun nek in de schulden. Griekenland is bijzaak. Het
gaat om Japan, de VS, het VK en de Europese Unie.
Naast de schulden, doemt het veel grotere probleem van de vergrijzing. Een
afnemend aantal werkende belastingbetalers zal exponentieel hogere
zorgkosten moeten dragen, tenzij de groeiende groep gepensioneerden
drastisch wil/kan interen op haar vermogen. In de VS bedragen de toekomstige
zorgverplichtingen een veelvoud van de schulden. Dekkingstekorten bij
Nederlandse pensioenfondsen baren ons (terecht) zorgen, waarbij de situatie
in veel andere landen veel ernstiger is.
De kwaliteit van de balansen van banken, ook die van centrale banken, is
zorgelijk. Veel banken bekijken angstvallig de aanhoudende zwakte in
vastgoed.
Pleisters op tumoren
Gedwongen door de eurocrisis, accepteert de Europese Centrale Bank steeds
dubieuzer onderpand bij het verstrekken van geld. De Amerikaanse evenknie
Fed zucht nog steeds onder de nasleep van de kredietcrisis en probeert de
economie op gang te houden met verregaande monetaire trucjes.
De schuldencrisis van de diverse landen is geëscaleerd doordat centrale banken
en overheden de ellende van gewone banken overnamen. Pure noodzaak, om een
onmiddellijke implosie van het financiële systeem te voorkomen.
Voorzichtigheid geboden
Consumenten in vooral de VS zijn overladen met schulden. Niet eerst sparen,
maar onmiddellijke bevrediging van materiële behoeftes. Consumenten in de
westerse wereld zullen echter voorzichtiger (moeten) worden, gezien de
slechte economische vooruitzichten en risico op werkeloosheid.
Veel bedrijven hebben schulden gereduceerd en financiering veiliggesteld, maar
zullen lijden onder afnemend consumentenvertrouwen. Ook beleggers schakelen
terug en eisen meer rendement alvorens in het diepe te springen.
Irreële oplossingen
Alle oplossingen voor de schuldencrisis doen pijn, dus electoraal impopulair.
In een ideale wereld waren overheden, bedrijven en consumenten alleen
schulden aangegaan indien ze extra rendement opleveren voor het gelopen
risico. Of bij een tijdelijke noodsituatie.
Helaas lijken de op kapitalisme gedreven democratieën de laatste decennia te
leven bij gratie van schulden. Kiezers zoet houden met dure cadeautjes.
Spaarders en beleggers met onhoudbare beloftes, hoge rentes en dividenden.
De EU zoekt oplossingen via een versnelling van een integratie. Sterke landen
steunen de zwakke. Samen staan we garant voor elkanders schulden. En
tekortkomingen. Morele bezwaren uit Nederlandse hoek zijn begrijpelijk,
hoewel ook wij meer lenen dan goed voor ons is. De zieke steunt de terminale
patiënt in Europa.
Inflatie lost alles op
Wanneer ook de Europese versmelting faalt, is er gelukkig geen man overboord.
Inflatie zal als allesreiniger uit de kast rollen.
Overheden profiteren meteen van inflatie. De staatsschuld zal in reële termen
minder relevant worden. Belastingopbrengsten zullen hopelijk meestijgen met
de inflatie. Hetzelfde geldt voor bedrijven met veel schuld, zolang hun
prijzen conform de inflatie stijgen en ze evenveel producten slijten.
Consumenten met veel schuld profiteren ook van de allesreiniger. Zeker als de
schuld bestaat uit een hypotheek met een rente die voor vele jaren is
vastgezet. Wel nog even de baan behouden. En hopen op een
inflatiegecorrigeerde salaris, netto natuurlijk.
Sparende sukkels
Geen oplossing zonder pijn of weldoeners. Spaarders en obligatiehouders zijn
voor de hand liggende sukkels die het gelag betalen voor het wondermiddel.
Zelfs profiteurs zullen niet ongeschonden uit de strijd komen. Want het
gebruik van inflatie als laatste redmiddel is vooral effectief voor de korte
termijn. Wanneer spaarders, bedrijven en beleggers vrezen dat dit
paardenmiddel ook in de toekomst zou kunnen worden ingezet, wordt het
aangaan van nieuwe schulden alleen maar aantrekkelijker.
Dankzij stijgende rentes en verder oplopende inflatie is meteen het zaadje
geplant voor de volgende crisis.
Errol Keyner is adjunct-directeur bij de Vereniging van Effectenbezitters
(VEB), maar schrijft dit artikel op persoonlijke titel.
Lees ook:
Meer analyses van Errol Keyner
Volg de markten op Z24 Beurs
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl